για ταξιδιωτικά βιβλία

Κάποιους μήνες πριν, μπορεί και πάνω από χρόνο, τα έπινα με ένα φίλο μου σε ένα ύποπτο μπαρ κοντά στο Στάδιο των Εργατών, μπάνιζα με την άκρη του ματιού μου μια ουζμπέκα πουτάνα και έλεγα διάφορα για ταξίδια και βιβλία. Κάποια στιγμή πέταξα την ατάκα, μόνο στα εγγλέζικα μπορεί κάποιος να κάνει σοβαρή ταξιδιωτική λογοτεχνία, ατάκα που τότε μου φάνηκε ιδιαζόντως σοφή, αλλά και τώρα που γράφω πρωινός και νηφάλιος μου φαίνεται αξιοπρόσεχτη. Η αλήθεια είναι ότι σήμερα, τα εγγλέζικα τείνουν να αποχρωματιστούν εντελώς ιδεολογικά, κάτι που δε συμβαίνει με τις άλλες εθνικές γλώσσες. Ο βασικός λόγος είναι ότι έχουν καταστεί γλώσσα πρώτης ανάγκης και βασικής επικοινωνίας για αμέτρητους ταξιδιώτες και εμπόρους και φοιτητές και γραφιάδες κάθε τύπου και βρίσκονται σε χρήση αυτή τη στιγμή σε όλες τις χώρες του πλανήτη. Αυτή τη στιγμή, σε κάθε χώρα, τουλάχιστον δυο τύποι μιλάνε εγγλέζικα και εξηγούν ο ένας στον άλλο, που είναι το κωλόμπαρο με τις καθαρότερες Ταϋλανδέζες, που θα δέσει το καράβι, ποιό κονβόυ διασχίζει την αποστρατικοποιημένη ζώνη, ποιό έγγραφο χρειάζεται υπογραφή για τον εκτελωνισμό, ποιό λεωφορείο πάει στο πανεπιστήμιο. Χιλιάδες ζευγάρια συνεννούνται εγγλέζικα κι ας ειναι γλώσσα που δε τους μάθαν οι γονείς τους.

Είναι ευκολότερο να γράψεις στα εγγλέζικα για τη Νότια Αφρική, και όχι στα αφρικάανς, είναι ευκολότερο να γράψεις στα εγγλέζικα για την Αλγερία, και όχι στα γαλλικά. Κάποιες γλώσσες κουβαλάνε λάθος πυροβολισμούς αιώνων. Επιπλέον, όταν γράφεις στη γλώσσα του Κέρουακ, του Χάντερ Τόμσον, του Μπόουλς και του Κίπλινγκ, είναι δύσκολο να περάσεις παπαριές απαρατήρητα και ατιμώρητα. Ελέγχεσαι ευκολώτερα. Υπάρχουν πάμπολλα ντοκουμέντα για όλες τις κωλότρυπες του πλανήτη, δόξα και τιμή αιωνία στη Βασιλική Γεωγραφική Εταιρεία και τους υπαλλήλους της Εταιρείας των Ανατολικών Ινδιών. Δυστυχώς, δε συμβαίνει το ίδιο με γραφτά σε μικρές γλώσσες, όπως ας πούμε, τα νέα ελληνικά, όπου τα ιδεολογικά σκαλώματα και η θεμελιώδης ανειλικρίνεια στήνουν πανηγύρι.

Πάρε για παράδειγμα, τον Καζαντζάκη. Τα ταξιδιωτικά του με φρικάρουν για δυο βασικούς λόγους. Ο πρώτος είναι, ότι δε χρειαζόταν καν να ταξιδεύει για τα γράψει. Τα είχε προκάτ στο κεφάλι του. Τον φαντάζομαι στο τρένο ή στο λεωφορείο, πριν δει την Αλάμπρα για πρώτη φορά να έχει αποφασίσει τι θα γράψει για τους κίονες και τα χρυσά αραβικά χρόνια. Παρατηρώντας τις Ισπανίδες γύρω του, γράφει αυτά που είχε αποφασίσει μήνες πριν, όχι στερεότυπα, αλλά αρχέτυπα (παπαριές καμαρωτές), σκληρές ράτσες, άντρες φιλοπόλεμοι και μάτσο, αιώνια μητρικά πρότυπα, όλοι οι άνθρωποι αποσταγμένοι σε βολικά σχήματα και εκφράζοντες ωραίες και υψηλές ιδέες. Εγώ πιθανολογώ ότι οι συνταξιδιώτες του σκέφτονταν αν το φαί είναι έτοιμο στο σπίτι, αν θα γαμήσουν, τι ώρα θα σηκωθούν τη άλλη μέρα, άντε αν ζει ο γιός τους στον πόλεμο και πότε θα ξαναμείνει έγγυος η γυναίκα τους. Ψηλότερες ιδέες, δε γίνεται.

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι οι διάλογοι του Καζαντζάκη γίναν μόνο μέσα στο κεφάλι του. Στην πραγματικότητα, αποκλείεται. Και δε λέω για τους διαλόγους του με τον Σβάιτσερ, ή τον Ουναμούνο, μορφωμένους και πολύγλωσσους τύπους με τους οποίους ο Κ. μπορεί να τάλεγε σε διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες, εννοώ αυτά που δήθεν έλεγε με χωριάταρους και οδηγούς ελκήθρων στους πάγους. Σκέφτομαι ότι οι δικές μου βαθιές κουβέντες με εξωτικούς ντόπιους είναι, δώσμου τη μπύρα σε Ντεμπέλε, μου τελειώσαν τα τσιγάρα σε Ζουλού, δεν τρώμε τόσο καφτερά φαγητά στην Ελλάδα με κινέζους ταξιτζήδες, 44 νούμερο έχεις με μαλαισιανούς παπουτσάδες και άλλα σε παρόμοια ένδοξο αρχετυπικό τόνο. Τώρα που το σκέφτομαι, απορώ πως δεν τον είχανε ξεφωνήσει τον Κ. για τα ταξιδιωτικά του, αλλά μάλλον πήρε άφεση αμαρτιών για άλλους λόγους.

Κάπου το πήγαινα με όλα αυτά, αλλά ξέχασα.